ENDÜSTRI 4.0’DA HIZLA ILERLIYORUZ. TESISINIZDE EKIPMAN VERILERINI ANALIZ EDEBILEN VAR MI?

Bir çoğumuzun bildiği üzere Endüstri 4.0’ın konuşulmaya başlamasıyla birlikte akıllı makineler, birbirleri ile haberleşen makineler ve makine durumunu uzaktan izleyerek olası durumları hakkında bilgi verebilen sistemler hayatımıza girmeye başladı. Tabii ki bazı veriler yine akıllı sistemler ve yazılımlar sayesinde doğrudan kendi kararını verebilen makinelerin ortaya çıkmasını sağladı. Benim alanım daha çok makine bakım, kestirimci bakım, güvenilirlik odaklı tesis yönetimi konuları olduğu için konuyu biraz bu bakış açısı ile ele alacağım. Örneğin, yağı azaldığı için makine bakım departmanına otomatik olarak, yağlama görevi gönderebilen makineler çıkmaya başladı. Çok yakında kendi kendine ölçüm alıp, ‘balanssızlığım var balans görevi atıyorum’ diyen fanlar satılmaya başlanacaktır. Şu anki durum izleme teknolojilerinde bazı semptomlar doğrudan arızanın kesin nedenini bulabildiği gibi bazıları için ise hala insan bilgisi, tecrübesi ve zekasına ihtiyaç duymaktadır. Yani makinelerden her türlü veriyi işleyip karar vermesini beklemek henüz mümkün değil. İşte bu noktada yine işinin uzmanı olan mühendislere ihtiyaç duyuluyor. Kestirimci bakım stratejilerinde makinelerin durumları izlenip, ileride yaşanabilecek olası arızalar tahmin edilerek önlemler alınabilmektedir. Bu sayede, arızanın yaratabileceği binlerce belki milyonlarca lira tasarruf sağlanabilmektedir. Bu tahminleri yaparken ise alınan verileri doğru bir şekilde analiz edip, karar vermek gerekir. Örneğin toplanan titreşim verileri ile -stokta tutulması açısından- çok pahalı bir rulmanın 6 ay ömrünün kaldığını değerlendirip yedeği stoğa çekilebilir. Yağ içerisinde bulunabilecek partiküller on-line sistemler ile takip edilip makinelerde aşınma olup olmadığı anlaşılabilir. Çok önemli bazı makinelerin, termal kamera ile on-line görüntülenmesi ve olası problemlerin çok daha erken bir zamanda fark edilmesi sağlanabilir. İşte bu verileri kendiliğinden analiz ederek karar verebilecek makinelerin hayatımıza girmesine biraz zaman var. Peki o gün gelene kadar bu verileri işleyip, ne yapılması gerektiğine kimler karar verecek?

Bugün için bu tarz verileri toplama görevi genelde fabrikalarda çalışan saha teknikerlerine, toplanan verileri analiz etme görevi ise bakım mühendislerine verilmektedir. Zaman zaman bu tarz işler üçüncü firmalardan servis hizmeti olarak alınmaktadır. Fabrika yönetimi ise bu tür hizmetleri almak veya kendi bünyesinde yapmak için büyük paralar harcamakta ve yatırımlar yapmaktadır. Vizyon sahibi bu firmalar, bu ihtiyacı görüp bu yatırımları yaptıktan sonra can alıcı nokta olan analiz hizmetlerini, yetkinliği konusunda emin olmadıkları mühendislerine veya servis firmalarına bırakmaktadır. İşte bu noktada ISO 18436 standartları devreye girmektedir. Bu standard, dünya genelinde, gerek ölçüm yapacak teknikerlerin gerekse analiz yapacak mühendislerin yetkinliğini ölçen bir personel sertifikalandırma sistemi yaratmak için oluşturulmuştur. Üç ve dört kademeye bölünüp, yetkinlik detaylandırılmıştır. Tekniker ve mühendislerin bilgi seviyesini ölçen bağımsız sınav merkezleri, katılımcının yetkinliğini ölçerek, sertifikalandırma sürecini tamamlar. Böylece fabrika yönetimi çalışanlarının veya servis aldıkları şirketlerde çalışan mühendislerin doğru ölçüm ve analiz yapabilecek bilgi ve tecrübeye sahip olduklarından emin olurlar.

Hiç kuşkusuz bugün toplanan verileri analiz eden mühendisler, gelecekte bu analizleri yapabilecek akıllı makinelerin kodlarını yazacak mühendislerle çalışacaklardır. Dolayısı ile ülkede geleceğin teknolojisini üretebilmek için bugünden bu alanda yetkinliğinden emin olduğumuz mühendislerin çoğalmasını sağlamalıyız. Teknoloji birikimimizin yetersiz olması nedeni ile belki diğer ülkeler kadar katma değeri yüksek ürünler geliştirip ihraç edemiyor olabiliriz. Ancak yazılıma dayalı yeni teknolojiler için gerekli olan insan beyni tüm dünyada aynı koşullarda hayata başlar. Bu nedenle bu beyinleri doğru yönlendirip uzman kişilerin sayısını çoğaltabilirsek ülkemize yapabileceğimiz en büyük katkılardan birisini sağlayacağımız kuşkusuzdur.